Нябожчыкава люстра (на белорусском языке) - Кристи Агата (книги полностью бесплатно txt) 📗

Пуаро задумлiва сказаў:

- Нешта... нешта яi хацеў запытацца ў вас... адну дэталь... Што ж гэта такое?

Мiс Лiнгард з цярплiвым выразам на твары павярнулася да яго.

Пуаро раздражнёна пакруцiў галавой.

- Ша! Яно круцiцца ў мяне ў галаве.

Маёр Рыдл пачакаў хвiлiну-другую, потым, убачыўшы, што Пуаро па-ранейшаму заклапочана хмурыцца, зноў павёў допыт.

- Калi апошнi раз вы бачылi сэра Гервазы?

- Калi мы пiлi гарбату, у гэтым пакоi.

- Якi быў яго стан тады? Нармальны?

- Нармальны, як i заўсёды.

- Цi адчувалася якое-небудзь напружанне сярод блiзкiх i гасцей?

- Не, я думаю, кожны адчуваў сябе зусiм звыкла.

- Куды пайшоў сэр Гервазы пасля гарбаты?

- Ён, як заўсёды, узяў з сабой у кабiнет мiстэра Бараўза.

- I гэта апошнi раз, калi вы яго бачылi?

- Але. Я пайшла ў маленькi пакой, дзе працую, i друкавала раздзел кнiгi са сваiх нататак, якiя ўзгаднiла з сэрам Гервазы, да сямi вечара, а тады паднялася наверх адпачыць i апрануцца на абед.

- Вы сапраўды чулi стрэл, як я разумею?

- Так, я была ў гэтым пакоi. Пачуўшы нешта падобнае на стрэл, я выйшла ў залу. Мiстэр Трэнт быў там, i мiс Кардвэл. Мiстэр Трэнт запытаўся ў Снэла, цi ёсць шампанскае на абед, i нават пажартаваў. Нам i ў галаву не прыйшло, што гэта нешта сур'ёзнае. Мы засталiся ўпэўненыя, што гэта была зваротная ўспышка аўтамабiля.

Пуаро запытаўся:

- Вы чулi, як мiстэр Трэнт сказаў: "Забойствы бываюць заўсёды"?

- Я ўпэўнена, ён сказаў штосьцi накшталт гэтага - жартам, вядома.

- Што было потым?

- Мы ўсе ўвайшлi сюды.

- Вы можаце ўспомнiць, у якiм парадку ўсе прыйшлi на абед?

- Мiс Шэвенi-Гарэ была першая, мне здаецца, а тады мiстэр Фобз. Потым палкоўнiк Бэры з лэдзi Шэвенi-Гарэ, мiстэр Бараўз адразу ж за iмi. Я думаю, такi быў парадак, але не зусiм упэўнена, бо яны ўсе зайшлi амаль разам.

- Iх сабраў першы гонг?

- Але. Кожны заўсёды спяшаўся, калi чуўся гэты гонг. Сэру Гервазы пунктуальнасць увечары была страшэнна важная.

- Калi ён сам звычайна сыходзiў?

- Ён амаль заўсёды ўжо быў у пакоi, калi гучаў першы гонг.

- Вас здзiвiла, што яго на гэты раз не было ўнiзе?

- Надта.

- Ага, так! - усклiкнуў Пуаро.

Калi другiя двое запытальна паглядзелi на яго, ён сказаў:

- Я ўспомнiў, пра што хацеў спытацца. Сёння ўвечары, мадэмуазель, калi мы ўсе iшлi ў кабiнет, пачуўшы ад Снэла, што ён замкнуты, вы нагнулiся i нешта паднялi.

- Я падняла? - Мiс Лiнгард, здавалася, вельмi здзiвiлася. - Але, якраз, калi мы паварочвалi ў калiдор, якi вядзе да кабiнета. Нешта маленькае i блiскучае.

- Вось дык дзiва - я не памятаю. Пачакайце - ага, успомнiла. Проста я не падумала. Хвiлiнку - гэта павiнна быць тут.

Адкрыўшы сваю чорную атласную сумачку, яна высыпала ўсё, што ў ёй было, на стол.

Пуаро i маёр Рыдл з цiкавасцю агледзелi рэчы. На стале ляжалi дзве насоўкi, пудранiца, малы звязак ключоў, футарал на акуляры i яшчэ адна рэч, якую прагна схапiў Пуаро.

- Божа мой, куля! - сказаў маёр Рыдл.

Рэч, якая па форме сапраўды нагадвала кулю, на самай справе была маленькiм алоўкам.

- Вось гэта я падняла, - сказала мiс Лiнгард. - Я зусiм забылася.

- Вы ведаеце, чый ён, мiс Лiнгард?

- О, так - палкоўнiка Бэры. Ён загадаў зрабiць гэты аловак з кулi, якая трапiла - цi, правiльней, не трапiла, калi вы разумееце, што я маю на ўвазе на паўднёваафрыканскай вайне*.

* Маецца на ўвазе ангельска-бурская вайна 1899-1902 гг.

- Калi апошнi раз гэты аловак быў у яго?

- А, ён быў у яго сёння папаўднi, калi яны гулялi ў брыдж, бо я заўважыла, ён iм запiсваў лiк, як я прыйшла пiць гарбату.

- Хто гуляў у брыдж?

- Палкоўнiк Бэры, лэдзi Шэвенi-Гарэ, мiстэр Трэнт i мiс Кардвэл.

- Я думаю, - мякка сказаў Пуаро, - няхай ён пабудзе ў нас, мы самi вернем яго палкоўнiку.

- О, калi ласка. Я такая забыўлiвая i магла б забыцца зрабiць гэта.

- Цi не маглi б вы, мадэмуазель, запрасiць сюды палкоўнiка Бэры?

- Добра. Я зараз жа пайду i знайду яго. - Яна хуценька выйшла. Пуаро ўстаў i пачаў бязмэтна хадзiць па кабiнеце.

- Мы пачынаем, - сказаў ён, - рэканструяваць гэты поўдзень. Цiкава вось што. А палове трэцяй сэр Гервазы займаецца рахункамi з капiтанам Лэйкам. Ён трохi заклапочаны. А трэцяй ён абмяркоўвае кнiгу, якую пiша з мiс Лiнгард. Ён у страшэнна цяжкiм душэўным стане. Мiс Лiнгард звязвае гэты цяжкi душэўны стан з Х'югам Трэнтам на падставе выпадковай рэплiкi. На вячэрняй гарбаце яго паводзiны нармальныя. Пасля гарбаты, кажа Годфры Бараўз, ён быў у добрым настроi ад чагосьцi. У пяць хвiлiн восьмай ён iдзе наверх, заходзiць у свой кабiнет, крэмзае "даруйце" на кавалачку паперы i страляецца!

Рыдл павольна сказаў:

- Я разумею, што вы маеце на ўвазе. Тут няма паслядоўнасцi.

- Дзiўныя змены настрою ў сэра Гервазы Шэвенi-Гарэ! Ён заклапочаны - ён моцна засмучаны - ён у звычайным стане - ён у гуморы! Нешта вельмi дзiўнае! I яшчэ, гэтая фраза: "Занадта позна". Што я прыязджаю сюды занадта позна. Так, гэта праўда. Я прыехаў сюды занадта позна - каб убачыць яго жывога.

- Разумею. I вы лiчыце?..

- Я нiколi ўжо не даведаюся, чаму сэр Гервазы пасылаў па мяне! Гэта бясспрэчна!

Пуаро ўсё хадзiў па кабiнеце. Ён паправiў адну-другую рэч на камiннай палiцы, агледзеў картачны столiк каля сцяны, адчынiў у iм шуфляду i дастаў маркёры для брыджа. Потым падышоў да пiсьмовага стала i ўважлiва зазiрнуў у кошык для паперы. Там не было нiчога, апрача папяровага мяшэчка. Пуаро дастаў яго, панюхаў, прамармытаў: "Апельсiны" i, разгладжваючы мяшэчак, прачытаў на iм: "Карпентэр i сыны, гандаль садавiнай, Гэмбара Святой Марыi". Ён якраз акуратна складваў мяшэчак, ражок да ражка, калi ў пакой зайшоў палкоўнiк Бэры.

8

Палкоўнiк плюхнуўся на крэсла, пакруцiў галавой, уздыхнуў i сказаў:

- Як гэта жахлiва, Рыдл! I якая цудоўная, цудоўная лэдзi Шэвенi-Гарэ. Вялiкая жанчына! Колькi ў яе мужнасцi!

Мяккiм крокам вяртаючыся да свайго стула, Пуаро сказаў:

- Вы, пэўна, ведаеце яе даўно?

- Так, я быў яшчэ на яе першым балi. Памятаю, у валасах - бутоны руж. I белая, лёгкая, як паветра, сукенка... Цi ж хто-небудзь мог дакрануцца да яе!

Голас яго быў поўны захаплення. Пуаро падаў яму аловак.

- Гэта ваш, я думаю?

- А? Што? О, дзякую, ён быў у мяне сёння папаўднi, калi мы гулялi ў брыдж. Незвычайна, ведаеце, сотня пiкавых анёраў* тройчы запар. Такога не было нiколi раней.