Хобіт, або вандроўка туды і назад - Толкин Джон Рональд Руэл (книги серии онлайн TXT) 📗
Пасля двух тыдняў Торын задумаўся пра ад'езд. Пакуль энтузіязм у горадзе яшчэ не зусім згас, трэба было паклапаціцца пра дапамогу. Ён размаўляў з Бурмістрам і ягонымі дарадцамі і сказаў, што хутка з кампаніяй скіруецца да Гары.
Тады ўпершыню Бурмістр здзівіўся і нават крыху напалохаўся і падумаў, ці не на самай справе Торын — нашчадак старажытных каралёў. Ён і ўявіць не мог, што гномы адважацца падысці да Драка, бо лічыў, што яны гультаі-ашуканцы, падман іх праз пэўны час абавязкова высветліцца, і іх з ганьбай пагоняць з гораду. Ён памыляўся. Зразумела, Торын быў сапраўдны нашчадак Караля-Пад-Гарой, а на што толькі не адважыцца гном, каб адпомсціць ці вярнуць маёмасць?
Але ж Бурмістр не шкадаваў, што дазволіў гномам проста так пакінуць горад. Утрыманне іх дорага абыходзілася, з імі ўсё гарадское жыццё ператварылася ў штодзённае свята, а справы сталі. «Няхай ідуць, турбуюць Цмока, і пабачым, як ён іх прыме!» — так падумаў. А вось што ён сказаў:
— Зразумела, о Торын, сын Трэйна, сына Трора! Вы павінны патрабаваць сваё! Час, які быў прадказаны ў старажытнасці, надышоў. Мы дапаможам, як толькі здолеем, і верым у вашу ўдзячнасць за дапамогу, калі ваша каралеўства будзе зноў вашым.
Вось так познім восеньскім днём, калі вецер зрабіўся іль-дзяным і густа сыпалася лісце з дрэваў, тры вялікія чоўны пакінулі Азёрны Горад. Яны везлі весляроў, гномаў, спадара Торбінса і шматлікія прыпасы ды рыштунак. Коней і пош адправілі па беразе, вакол возера, дамовіўшыся пра сустрэчу ў пэўным месцы. Бурмістр са сваімі дарадцамі развіталіся з кампаніяй на прыступках вялікай лесвіцы, якая спускалася ад ганка гарадской управы да вады. На мастках і з вокнаў спявалі людзі. Пляснулі па вадзе белыя вёслы, і кампанія скіравалася па возеры на поўнач, у апошнюю частку свайго доўгага падарожжа. I толькі Більба, адзіны з усіх, быў рашуча і грунтоўна нешчаслівы.
Частка 11
НА ГАНКУ
За два дні прапльші яны Доўгае Возера і дабраліся да ракі трумяніцы. Цяпер усе маглі бачыць Самотную Гару перад сабою — высокую, змрочную. Рака моцна бруілася, і веславаць супраць плыні было цяжка. За трэці дзень пераадолелі некалькі міляў уверх па рацэ дый прысталі да левага берага, каб выгру-зіцца. Тут да іх далучыўся караван з прыпасамі і поні для ўласнага карыстання, якія былі адпраўленыя па сушы вакол возера. На поні напакавалі што толькі здолелі, астатняе давялося пакінуць на месцы, у намёце. Ніводны з гарадскіх людзей не пажадаў нават адну ноч правесці побач з імі, так блізка каля Гары.
— Не, ва ўсялякім разе, пакуль песні не спраўдзяцца! — вось што сказалі. У тутэйшай змрочнай пустэчы было значна прасцей паверыць у цмока, чым у моц Торына з кампаніяй. У гэткай глуха-мані і варту каля прыпасаў не трэба было выстаўляць. Так эскорт і пакінуў хобіта і гномаў, скіраваўшыся хто ўніз па рацэ, хто берагам, назад па сцежцы, хоць набліжалася ноч і ўжо спускалася цемра.
У гномаў з хобітам быў халодны, непрыемны начлег, і настрой іх сапсаваўся. Наступнай раніцою рушылі ў дарогу. Балін з Більба ехалі апошнімі, кожны меў з сабою цяжка гружанага поні. Астатнія павольна трусілі наперадзе, выбіраючы шлях, бо сцежкі не было зусім. Кіравалася кампанія на паўночны захад, патрошкі аддаляючыся ад ракі Струмяніцы і набліжаючыся да вялізнага адгор'я Гары, што выцягнулася на поўдзень, насустрач ім.
Павольнае было падарожжа, спакойнае і таемнае. Ніхто не смяяўся, не спяваў, не граў на арфах. Ганарлівасць ды надзеі, узбуджаныя ў гномавых сэрцах старымі песнямі азёрных людзей, памерлі, змяніўшыся паўзучай чорнай тугою. Усе ведалі, што набліжаюцца да канца падарожжа, І канец гэты можа быць вельмі страшным. Зямля навокал ляжала шэрая, спустошаная, хоць калісьці, як распавядаў Торын, мясціны тут зелянелі травой і радавалі вока. Крыху травы тут засталося, але не было ані дрэваў, ані кустоў, і толькі счарнелыя разламаныя пні паказвалі, што тут некалі расло. Сябры дабраліся да Цмокавай Пустэчы і да самага канца восені.
Адгор'яў дасягнулі гэтак жа спакойна, не сустрэўшы якой небяспекі ці якіх-небудзь адзнакаў цмокавай прысутнасці, акрамя пустэльні, якую стварыў цмок вакол свайго бярлогу. Гара наперадзе паўставала цьмяная і маўклівая і здавалася яшчэ вышэйшай. Першы лагер разбілі на заходнім схіле вялізнага паўдзённага адгор'я, які канчаўся ўзгор'ем з назвай Крумкачова Строма. На ўзгор'і знаходзіўся старажытны вартавы пост, але ніхто пакуль што не адважваўся караскацца туды, бо надта ўжо быў ён адіфыты, і схавацца там не было дзе.
Перад тым, як скіравацца шукаць патаемныя дзверы на заходніх схілах Гары (а на дзверы гэтыя толькі і спадзяваліся), Торын выслаў экспедыцыю з разведкай на поўдзень, туды, дзе знаходзілася Пярэдняя Брама. Для экспедыцыі ён выбраў Баліна, Філі і Кілі, разам з імі пайшоў і Більба. Яны крочылі пад шэрымі маўклівымі скаламі да ўзножжа Крумкачовай Стромы. Там рака, закруціўшыся шырокай пятлёю па даліне Дэйла, адварочвалася ад Гары, імкнучыся да Возера, бурліла моцна і шумна. Голыя, скалістыя берагі высокім адхонам узнімаліся над струмянямі. Паглядаючы з адхону за вузкую бурную раку, якая пляскалася ды пенілася сярод мноства валуноў, яны бачылі ў шырокай даліне пад ценем адгор'яў шэрыя руіны старажытных дамоў, вежаў і сценаў.
— Вось і ўсё, што засталося ад Дэйла, — сказаў Балін. — Схілы Гары былі зялёныя і кудлатыя ад дрэваў, а схаваная Гарой даліна — багатая і ўтульная ў тыя дні, калі звінелі ў гэтым горадзе званы.
Сказаў тое Балін тужліва і змрочна, бо быў прыспешнікам Торына ў дзень, калі з'явіўся цмок.
Яны не адважыліся падысці ўздоўж ракі бліжэй да Брамы, але зайшлі за канец паўночнага адгор'я. Схаваўшыся за скалы, яны маглі бачыць вялізны, падобны да пячоры правал у скальнай сцяне паміж адгор'ямі. Адтуль выцякала Струмяніца і адтуль жа вырываліся пара ды чорны дым. Нічога не рухалася, акрамя дыму й вады, ды раз-пораз праляталі вялізныя, злавеснага выгляду чорныя груганы. Чулася толькі цурчанне вады між камянямі, ды час ад часу хрыплы птушыны крык. Балін здрыгануўся.
— Вяртаемся! — сказаў ён. — Няма тут карысці! А чорныя птушкі мне зусім не падабаюцца. Яны падобныя да шпіёнаў.
— Вядома, цмок яшчэ жывы і ляжыць сабе ў залях пад Гарой, так я мяркую, бо ідзе дым, — сказаў хобіт.
— Не абавязкова, — сказаў Балін. — Хоць я не сумняюся, што ты маеш рацыю. Але ж ён мог паляцець некуды або запегчы на горным схіле, каб назіраць за мясцовасцю, аднак дым і пара ўсё роўна выходзілі б з брамы. Усе скляпенні запоўненыя ягонай мярзотнасцю.
3 такімі вось невясёлымі думкамі, са злавесным крыкам над галовамі, стомленыя, вярнуліся яны ў лагер. Яшчэ ў ліпені гасцявалі яны ў цудоўным доме Элранда. Хоць восень толькі пачала ператварацца ў зіму, здавалася, гэта было шмат гадоў таму. Цяпер жа яны засталіся ў самотнасці, у пустэчы, без надзеі і да-памогі. Падарожжа падышло да канца, але ж тое, з-за чаго яно пачалося, быццам і не краналася з месца. Агульны настрой скаціўся далей нельга.
Дзіўна, але павінен вам сказаць, што ў спадара Торбінса настрой сапсаваўся меней, чым у астатніх. Часта хобіт пазычаў у Торына мапу ды ўглядаўся ў яе, разважаючы пра руны і месяцовыя літары, якія прачытаў Элранд. Менавіта Більба прымусіў гномаў распачаць небяспечныя пошукі сакрэтных дзвераў на заходніх схілах. Кампанія перанесла лагер у доўгую даліну, вужэйшую за вялізную даліну на поўдні, дзе знаходзілася Брама. Даліну, быццам сцены, закрывалі ніжэйшыя адгор'і, якія доўгімі, крутымі хрыбтамі цягнуліся ад цела Гары і паступова зніжаліся да раўніны. На заходнім баку менш адчуваліся сляды цмокава шаленства, нават знайшлася трава для поні. Лагер увесь дзень ляжаў у цені ад Гары і адрожных сценаў, І толькі калі сонца хілілася да захаду, у лагер трапляла святло. Адтуль гномы выходзілі дзень за днём шукаць сцежкі на горных схілах. Калі мапа не хлусіла, дзесьці непасрэдна над пачаткам даліны павінны былі знаходзіцца таемныя дзверы. Але дзень за днём гномы вярталіся ў лагер без поспеху.
