Robinsono Kruso - Defoe Daniel (бесплатные онлайн книги читаем полные версии .txt) 📗

Post lerniginte iom da vortoj, li diris al mi, ke lia gento kaj kvar plu alvenis kun reДќoj por batalegi.

“Sed kial,” mi diris, “kaŭzis ilin alproksimiĝi al ni?” Al tio li rediris, “por ke vi vidu batalegon.”

Tiel, pro tio, mortiДќis Vendredo, kiu tiomjare, estis tiel bona kaj fidela al mi! Mia koro malleviДќis pro malДќojo. Ni envolvis lin en mortkitilon, kaj kun profunda malДќojego, entombigis lin en la maro.

Favoran venton, ni veturis al Д€iuj Sanktuloj Golfeto, kaj tie ni trovis la unumastЕќipon, kiu ni antaЕ­e alkondukis tien de la hejmlando, kaj kiun mi intencis alsendi al mia insulo kun viroj kaj provizaДµoj, post kiam mi sciiДќus, kiel troviДќis Д‰io tie.

Д€ar unu el miaj Еќipanoj deziregis reiri al la insulo en Дќi, mi diris, ke Д‰iuokaze li tion faru, tial mi transdonis al li por lia sklavo la ruДќulon, kiun mi havas sur la Еќipo. Mi ankaЕ­ eltrovis, ke unu viro, timante la eklezion Hispanujan, Дќojus, se tie li kun edzino kaj du filinoj loДќus sendanДќeraj; tial mi alkondukis ilin surЕќipon, kaj sendis kun ili tri laktobovinojn, kvin bovidojn, unu Д‰evalon, kvar Д‰evalidojn, kaj dudekon da porkoj: Д‰iuj, mi poste aЕ­dis, alvenis sendanДќere. Lasinte mian insulon nun por Д‰iam mi nun nenion plu diros pri Дќi. Mia vivrestaДµo pasiДќis pleje en landoj laЕ­ malproksimaj de hejmo. De la Golfeto de Д€iuj Sanktuloj mi veturis rekte al Bona Espero. Tie mi lasis la Еќipon, por resti surtere.

Mi tuj amikiĝis kun diverse viroj de Francujo, kaj du Hebreoj, kiuj antaŭe venis al la promontoro por komerci. Mi trovis, ke iom da komercaĵoj, kiujn mi alportis kun mi de la hejmo multege valoras, kaj vendante ilin, mi gajnis multan monon, kaj mi aĉetis alteprezajn ŝtonojn, ĉar tiuj postulas nur malgrandan spacon.

Pasiginte naŭ monatojn ĉe la Promontoro de Bona Espero, ni pensis, ke estus la plej bona afero, kiun ni povas fari, dungi ŝipon, kaj velveturi al la Spicaj Insuloj por aĉeti kariofilojn; tial ni dungis ŝipon kaj virojn por ĝin veturigi, kaj ek— veturis. Ni veturis de haveno al haveno diverse, aĉetis kaj vendis komercaĵojn, kaj pasigis ses jarojn en tiu-ĉi parto de la mondo.

Fine ni pensis, ke ni foriros kaj serĉos novajn scenejojn; kaj baldaŭ ni renkontis strangan klason da homoj, kiel vi diros, leginte tiun-ĉi rakonton, kaj rigardinte la illustraĵojn.

Surteriginte, ni aĉetis grandan domon kanan, kiu kavas ĉirkaŭ ĝi altan kanan palisaron, por ekster— adi ŝtelistojn, da kiuj, ŝajnis al mi, estas multe en tiu lando. La nomo de la urbo estas Ĉingo, kaj ni eltrovis, ke la foiro kiu teniĝis tie unu fojon ĉiujare ne okazos ĝis post tri aŭ kvar monatoj; tial mi ordonis, ke la ŝipo reveturu al la Promontoro, ĉar ni intencis nun restadi iom da tempo en tiu parto de la mondo, por iri ĉirkaŭrigardante de loko al loko, kaj poste reveni al la foiro de Ĉingo.

Mi unue iris al urbo tre vidinda, iom de la terbordo, konstruis kun rektaj stratoj kvadratangule.

Sed mi devas diri, ke reveninte al mia naskiĝa lando, mi miregis pro la flataĵo de miaj konatoj pri la riĉeco kaj komerco tiuparto monda, ĉar, mi trovis, ke la viroj estas nur amaso da sklavaĉoj, kiuj povas fanfaroni nur pro malmulto da artoj aŭ lertaĵoj, kaj ke iliaj manieroj estas preskaŭ tiel krudaj kiel tiuj de la rugaj homoj, kiujn mi lasis sur mia insulo.

Kia estas ilia komerco kompare al la nia, aŭ de Francujo aŭ Hispanujo? Kiaj estas iliaj havenoj kun malmulto da ĝunkoj kaj barkoj, kompare al niaj multenombroj ŝiparoj? Unu el niaj militŝipoj povus subakvigi ĉiujn iliajn ŝipetojn, unu vico da Francaj soldatoj venkus ĉiujn iliajn bravulojn; mi estas dirota la samon pri iliaj havenurboj, kiuj ne povos elteni unu momenton tian sieĝon, kia ni sieĝus ilin. Post tri semajnoj ni venis al ilia cefurbo, kie ni havigis grandan provizon da teo, ventumiloj, ŝaloj, pletoj, kaj kruda silko, kion ni metis sur la dorsojn de niaj muloj, kaj ekiris norden. Estis kun ni kelke da riĉaj Skotoj, kiuj venis tien por komerci.

Sciante, ke survoje ni eble renkontus ĉiuspecajn riskojn, ni kunprenis viraron por deteni la sovaĝularon, vagante de loko al loko tra la tuta lando. Ni havis kvin gvidistojn. kaj ĉiujn niajn monerojn ni kunmetis en unu monujon por aĉeti nutraĵon survoje, kaj por pagi niajn gvidistojn.

Ni elektis Д‰efon por komandi, se estus necese batali por la vivo, kaj ni multe bezonis lian lertecon.

Д€iuflanke, ni vidis homojn fabrikante tasojn, pelvojn, kaj botelegojn Д‰iaforme elpenseble el bela argilo, kaj tio estas la argilaДµo, kiu havas tian famon: la Д‰efkomercaДµo en tiuparto monda.

Unu objekton, diris la gvidisto, li montros al mi, kiun oni ne povas vidi aliloke (kaj kiun mi vere ne povis ridmoki, kiel pri multaj aferoj, kiujn mi vidis tie), jen estas domo tute konstruita el samaĵo laŭ la teleroj kaj tasoj, kiujn ni uzas, sed multe pli bela. “Kiel granda estas tiu-ĉi domo?” mi demandis, “Ĉu ni povas meti ĝin sur muldorson?” “Sur muldorson!” respondis la gvidisto, “Ja, du dekoj da homoj loĝas en ĝi.” Tiam li kondukis nin por vidi tiun-ĉi strangan vidaĵon, kiu vere estas granda domo, konstruita per palisetoj, sur kiuj estis pendigitaj plataĵojn el la plej bona materialo, kiun oni povas fari el argilo. Ĝi havas brilan glazuron sur ĝi, kiu brilas en la sunlumo kvazaŭ vitro. Ĉe la flankoj de la domo estas folioj kaj helikformaj ornamoj, pentritaj per blua kolorilo, kaj la ĉambraj muroj estis faritaj el malgrandaj platoj en ĉianuanca ruĝaj, bluaj, kaj verdaj koloroj, kun iom da oro sur ili diverse tre strangforme, sed farita bonguste; kaj ĉar la sama speco de argilo estis uzita por kunigi la platojn, oni ne povas vidi, kie ili kuniĝas. La plankoj de ĉiuj ĉambroj estas samaĵoj, kiel ankaŭ la tegmento, sed tiu-ĉi estas tute nigra por deteni la varmegon de la sunradioj. Se mi havus pli multe da tempo, mi estus ĝojinta vidante plu pri tiu-ĉi stranga loko, ĉar estas fiŝlagetoj, aleoj kaj kortoj, ĉiuj faritaj simile.

Tiu stranga vidaДµo min detenis du horojn de miaj kunuloj; reveninte al ili, mi pagis punmonon al nia Д‰efo, Д‰ar li kaj la ceteraj tiel longe atendis pro mi; ja ni multe riskis, ne restinte kun la ceteraj.

Post du tagoj ni atingis la Grandan Muron, kiu estis konstruita kiel fortikaДµo por gardi la landon kontraЕ­ la sovaДќularoj, libere vagantaj tra la ebenaДµoj okcidente. Дњi sin etendas la tutan longecon de la lando, kaj turnas, kaj tordas, kaj estas tiel alta, ke estas supozita, ke malamikoj Дќin ne povus suprenrampi; se tiel, nenia muro ilin povus halti.

Nia Д‰efo permesis, ke kelkaj el ni iru por Д‰asi, kiel ili Дќin nomas, sed kio estas tie por Д‰asi krom Еќafoj! Sed estante sovaДќaj kaj rapidaj, ili ne estas malbona Д‰asaДµo, kiel baldaЕ­ montriДќis; ili iras arege.

Dum tiu-Д‰i Д‰aso ni renkontis kelkajn sovaДќularojn, pri kiuj mi jam parolis. Bandoj da ili vagas de loko al loko, por rabi kaj mortigi Д‰iujn, kiujn ili renkontas. Ili ne konas lertmilitadon, nek strategion, iliaj armiloj estas nebonaj; iliaj Д‰evaloj nur malbonaj, malgrasaj bestoj; tute ne taЕ­gaj por tedlaboro.

Tuj kiam tiuj viroj nin ekvidis, ili kornblovas kelke da notoj, kies sono estis tute nova al mi. Ni pensis, ke ili alvokis siajn anojn al si, kaj, tiel estas; Д‰ar, baldaЕ­, laЕ­a bando venis por kunigi kun ili, kaj laЕ­ mia opinio Д‰iuj estis malproksimaj mejle.

Tuj kiam unu el la Skotoj, kiuj estas kun ni, aЕ­dis la kornblovegon, li diris, ke ne perdu tempon sed staru en vicon, kaj ilin ataku. Mi diris al li, ke ni batalos la friponojn, se li nin komandus.

Ne viciДќante, ili staris disamase, kaj rigardis nin sovaДќe. Sed vidante, ke ni atakos, ili pafis sagojn, kiuj kvankam boncelite, nin ne atingas. Ni haltis por pafi, tiam alrajdis laЕ­eble por ataki ilin, glavon enmane, komanditaj de la kuraДќa Skoto.

Tuj kiam ni atingis ilin, ili kuregis dekstren kaj maldekstren, sed tri el ili, ĉiu havante glavegon, sin defendis kaj laŭeble penis revoki la ceterajn. Nia Skoto rajdadis proksimen al ili, kaj pafiltenile deĵetis unu de lia ĉevalo, mortpafis alian, kaj la tria forkuris. Tiel finiĝis la batalo. Ĉio kion ni perdis, estis la ŝafĉasaĵo; neniu estis vundita.