Палескія рабінзоны - Мавр Янка (бесплатная регистрация книга .TXT) 📗
А пакуль што прытуліліся ў сваім логаве без агню.
II
Першая ноч. – Начная дужанка. – Заяц, які дзюбаецца. – Апошнія запалкі. – Дадому.
Сонца ўжо зайшло, але яшчэ цэлую гадзіну трымаўся шэры змрок. Над возерам са свістам праляталі качкі, спяшаліся на начлег. Уверсе пачуўся жураўліны крык. Вось ён мацнее, робіцца больш выразным: відаць, жураўлі спускаюцца на адпачынак.
– Вось добра было б, каб які-небудзь журавель ці гусь сеў нам на галаву! – прамовіў Віктар.
– Што б ты з ім рабіў без агню? – уздыхнуў Мірон.
– З'еў бы сырога.
Мірон перавярнуўся на спіну, зірнуў на зоркі. Яны так прыгожа зіхацелі! Ласкава шапталіся верхавіны дрэў. Мусіць, дома цешацца цяпер добрым веснавым надвор'ем, а яны…
– Вось да чаго даводзіць свавольства! – нібы сам да сябе прамовіў Мірон. – Каб мы папрасілі човен у гаспадара, дык цяпер людзі ведалі б, дзе мы, і прыехалі б па нас. А так, нават калі і знойдуць дзе човен, то не будуць ведаць, якім чынам ён там апынуўся. Паслухаўся цябе…
– Ну-ну, няма чаго наракаць, – нездаволена забурчаў Віктар. – Ніхто цябе не прымушаў. Калі ты такая цаца, дык не трэба было згаджацца. А ісці за паўкіламетра шукаць гаспадара і ў цябе самога не было ахвоты. З'есці збіраліся мы гэтую душагубку, ці што? Каб не такі выпадак, вярнулі б на месца – і ўсё.
Мірон змоўк. Усё роўна справы не паправіш. А спадзявацца на дапамогу няма чаго. Ніхто іх тут не ведае. Калі і бачыў хто, што паплылі недзе нейкія два хлопцы, то нікому не прыйдзе ў галаву пацікавіцца, дзе яны дзеліся. Прыйдзецца самім шукаць дарогу.
Паветра рабілася ўсё больш сырым і халодным. Добра яшчэ, што ветру не было. Крыху дапамагала таксама тое, што, шчыльна прытуліўшыся, яны маглі грэць адзін аднаго.
Час цягнуўся марудна. Голад і холад не давалі заснуць. Хлопцы вымушаны былі варочацца з боку на бок. Задрамалі, але хутка так змерзлі, што пачалі ляскаць зубамі. Было, мусіць, пасля поўначы. Віктар не вытрымаў і ўскочыў.
– Гэй, уставай! – штурхануў ён Мірона.
– А? Чаго?…
– Выклікаю цябе на спаборніцтва!
– А? Што?…
– Уставай дужацца!
– Што? Чаго? – мармытаў Мірон. – Не лезь!
Але Віктар ухапіў Мірона за ногі і павалок па зямлі. Мірон не толькі ачухаўся, але раззлаваўся.
– Ты чаго лезеш? – закрычаў ён. – Чаго спаць не даеш? Я цябе зараз…
– Ціха, ціха! – сказаў Віктар. – Я цябе не біцца выклікаю, а дужацца. Дужацца, каб сагрэцца. Разумееш?
– А!…
І сярод начной цішы пачалася дужанка… Віктару хутка ўдалося паваліць Мірона. Той пакрыўдзіўся:
– Пачакай! Пачакай! Ты ж не даў мне добра ўзяцца, адразу накінуўся. Давай яшчэ раз, вось так. Пагледзімо, як цяпер…
І дужанка зноў пачалася, ды яшчэ як заўзята!…
Змарыліся, паляглі. Паспалі крыху і зноў пачалі варушыцца. Раптам недзе побач пачуўся дзікі, прарэзлівы крык. Крык жудасны і разам з тым нейкі жаласны, нібы хто душыць малое дзіцяня…
Жах ахапіў хлопцаў. Мімаволі яны шчыльней зашыліся між каранёў.
Крык не спыняўся, і нават непадалёк, у кустах, чулася нейкая тузаніна.
Тут ускочыў Віктар і кінуўся ў кусты.
– Мірон! Сюды хутчэй! – зараз жа пачуўся яго крык.
Спачатку Мірон зазлаваў на Віктара, чаму гэта ён кінуўся ў бяду, але ў той жа момант сам апынуўся каля Віктара. Той нешта трымаў, і гэтае нешта білася і вырывалася.
– Трымай! Хутчэй! – зноў крыкнуў Віктар.
Мірон учапіўся рукою за поўсць нейкага звера.
– Што гэта за звер такі? – здзівіўся ён.
– Трымай, трымай мацней! Заяц! – засопшыся, казаў Віктар.
Мірон учапіўся абедзвюма рукамі за зайца, але зараз жа адну руку адхапіў, бо нехта моцна ў яе дзюбануў.
– Ай, ай, заяц дзюбаецца! – крыкнуў ён з жахам.
– Трымай мацней! А то ўцячэ! – тузаўся тым часам Віктар.
Мірон зноў ухапіўся дзвюма рукамі.
– Што гэта робіцца? – крыкнуў ён. – Ніколі не чуў, каб заяц дзюбаўся!
– Я ж пугача трымаю! Гэта ён. Трымай зайца, а я гэтаму лупатаму зараз галаву раструшчу.
І ён стукнуў птушку галавой аб дрэва. Потым гэтак жа забілі і зайца.
– Адкуль ты ведаў, што там дзеецца? – запытаўся Мірон, калі яны са здабычай вярнуліся на сваё месца.
– Жаласны піск паказваў, што гэта нейкі невялікі звярок трапіў у бяду. Тузаніна ў кустах сведчыла, што і вораг яго не надта моцны, калі яны так доўга тузаюцца. Потым пачулася нібы плясканне крылаў, і тады мне прыйшла ў галаву думка, што гэта, мусіць, якая сава напала на зайца, як гэта часта пішацца ў кнігах. Але ж і запусціла кіпцюры ў спіну! Сама хацела вырвацца, ды не магла, таму і ўдалося схапіць. А цяпер паспрабуем запалкі, можа, ужо будуць гарэць.
Тыцнуўся Віктар туды-сюды, а запалак няма.
– Згубіў у час тузаніны, – прамовіў ён у роспачы.
Хацеў быў накінуцца на яго Мірон, але раздумаў.
– Знойдзеш заўтра, – сказаў ён лагодна. – Ды, мусіць, і страта невялікая, бо, відаць, усё роўна з іх толку не было б.
– А есці хочацца… – неяк жаласна сказаў Віктар.
– Ты ж казаў, што мог бы есці сырое. Вось і еш.
– Ну, ну! Лёгка казаць. Але ўсё ж такі, што мы будзем рабіць заўтра?
– Заўтра і будзем меркаваць, – сказаў Мірон і лёг у сваё логава. – А цяпер будзем спаць. Вось палажы сабе з другога боку зайца – хай грэе, а я палажу пугача.
Нарэшце дзённыя і начныя турботы змарылі хлопцаў, і яны заснулі так моцна, што, мусіць, цяпер іх не разбудзіў бы ні гром, ні мароз. А калі яшчэ паднялося сонца ды прыгрэла іх, то яны праспалі аж да поўдня. Прачнуліся, селі, азіраюцца.
– Учора гэтай парой як пад'еў… – пачаў быў Віктар.
– Давай пашукаем нашы запалкі, – перапыніў яго Мірон. – Тады і пад'ясі.
Расплюснуты карабок з дзвюма запалкамі знайшлі хутка. З хваляваннем чыркнулі – запалка засіпела і больш нічога. А другая нават і не засіпела…
– Ну і ліха з імі! – раззлаваўся Віктар і ўскінуў на спіну зайца. – Хадзем лепш дахаты.
– А што рабіць з гэтай дурной савой?
– Вядома, браць. Гэта ж добры ўлоў. Зробім чучала і паставім у нашым прыродазнаўчым музеі з надпісам: «Злоўлены ў Палескай пушчы героямі-падарожнікамі і даследчыкамі Міронам Бажком і Віктарам Калягам уласнымі рукамі, без ніякай зброі». Нават і зайца я згодзен ахвяраваць для навукі і славы.
І яны пайшлі ўздоўж возера ў той бок, дзе павінен быў знаходзіцца іх дом.
III
«Па-а марам!» – Усё направа ды направа. – Зайцаў абед. – Зноў на тым самым месцы.
Шпарка ішлі яны наперад па сухім бары. Злева час ад часу выблісквала возера. Бярозы, алешыны, вербалоз з маленькімі светла-жоўценькімі лісточкамі атачалі яго, нібы мярэжкі. Елкі і сосны на гэтым фоне здаваліся зусім чорнымі. Вясёлае веснавое сонейка шнырала паміж дрэў і цешыла і расліну, і птушку, і ваду, і нашых хлопцаў.
Прырода, вясна і маладосць напоўнілі іх жыццярадаснасцю. Нават на голад забыліся.
– Па-а марам, марам, марам, мара-ам! – зацягнуў Віктар.
– Сёння тут, а заўтра там! – падхапіў Мірон.
А ў адказ ім загуло ў лесе: «А-а-ам!»
– Ведаеш што? – звярнуўся Віктар да Мірона. – Я ўжо шкадую, што мы накіраваліся дадому. Я ахвотна згадзіўся б пажыць тут некалькі дзён. Тут табе і мора, і першабытны лес, і звяроў можна рукамі лавіць.
– Ды і я нічога супраць не меў бы, – усміхнуўся Мірон, – але есці няма чаго.
– А гэта што? – пакруціў Віктар зайца над галавой.
– А якім чынам яго засмажыш?
– Здабудзем агонь, як гэта робяць дзікуны, – і ўся табе музыка.
– А хлеба, солі дзе ўзяць?
– Булкі, чаю, каўбасы! – перадражніў Віктар. – Эх ты! А як жа эскімосы ды папуасы жывуць увесь век без гэтага? А ты і некалькі дзён баішся пражыць.
– Пачакай, яшчэ, можа, давядзецца і супраць нашай волі пажыць тут, – прамовіў Мірон, калі глянуў наперад.
Там мясцовасць паніжалася, пераходзіла ў балота, а за ім далёка зноў блішчала вада.
